Jak radzić sobie ze spiralą duszności w POChP

Co to jest POChP?

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to współistniejące przewlekłe zapalenie oskrzeli i rozedma płuc. Jest najczęstszym schorzeniem układu oddechowego uznawanym za chorobę cywilizacyjną XXI wieku. Na POChP cierpi ok. 10% społeczeństwa europejskiego i choroba ta uznawana jest za czwartą przyczynę zgonów na świecie. W Polsce choruje na nią ok. 2 mln osób.

POChP charakteryzuje się postępującym zwężeniem dróg oddechowych, co ogranicza przepływ powietrza przez drogi oskrzelowe, a także nieprawidłową reakcją zapalną płuc na szkodliwe pyły i gazy.¹

Do najczęstszych przyczyn wywołujących POChP zalicza się:

• dym tytoniowy;
• zanieczyszczenia powietrza;
• częste infekcje dróg oddechowych przebyte w dzieciństwie;
• predyspozycje genetyczne;
• pyły organiczne, nieorganiczne i drażniące dymy ‒ rolnictwo;
• pył kopalniany – górnicy;
• pyły metali ‒ hutnicy i spawacze;
• pył drzewny ‒ pilarze i stolarze;
• pył wełny ‒ przemysł włókienniczy;²

Przebieg i objawy choroby

POChP rozwija się objawowo przez wiele lat. Pierwszymi symptomami, z którymi zgłasza się pacjent, są duszność oraz kaszel połączony z odkrztuszaniem. W chorobie tej występują okresy stabilnego przebiegu oraz okresy zaostrzeń. Przy braku odpowiedniej aktywności fizycznej obniża się wentylacja płuc, co zwiększa ryzyko zaostrzeń choroby.

Wraz z rozwojem POChP zwykle dochodzi do ograniczenia aktywnego trybu życia, co ściśle łączy się z nasileniem duszności. Pojawia się wtedy tzw. spirala duszności ‒ ograniczenie aktywności fizycznej zmniejsza wydolność oddechową, a ta z kolei nasila występowanie duszności.

POChP klasyfikowane jest jako choroba ogólnoustrojowa, w związku z czym pacjent w zaawansowanym jej stadium będzie cierpiał nie tylko z powodu duszności, ale także wielu innych przyczyn. Pojawi się zmęczenie i dysfunkcja mięśni obwodowych i serca. Oprócz tego pacjent będzie borykał się z zaburzeniami odżywiania i problemami psychospołecznymi.³

Fizjoterapia oddechowa w POChP

Zindywidualizowana rehabilitacja oddechowa ma na celu poprawę funkcjonowania i jakości życia pacjentów cierpiących na POChP. Obejmuje ona edukację prozdrowotną, fizjoterapię, wsparcie psychospołeczne oraz monitorowanie przebiegu choroby.

Podstawą programu fizjoterapii jest trening wytrzymałościowy, przeprowadzany zazwyczaj na bieżni lub cykloergometrze metodą interwałową (krótkotrwałe ćwiczenia o wysokiej intensywności z 30 sekundowymi przerwami). Oprócz tego pacjenci biorą udział w ćwiczeniach angażujących pozostałe grupy mięśniowe. Bardzo ważne są ćwiczenia oddechowe, które przywracają prawidłowy rytm oddechowy, zwiększają ilość tlenu w płucach, zwiększają siłę i wytrzymałość mięśni oddechowych oraz poprawiają ruchomość klatki piersiowej. Z powodu zaburzeń mechanizmu oddychania w oskrzelach produkowana jest nadmierna ilość wydzieliny, którą usuwa się poprzez drenaż ułożeniowy (przyjmowanie pozycji ułatwiających jej usunięcie dzięki sile grawitacji) lub też dodatnie ciśnienie wydechowe (wydychanie powietrza do aparatu Flutter czy Cornet wprawia w drgania ściany dróg oddechowych i umożliwia odrywanie wydzieliny). ⁴

W okresach zaostrzeń choroby nasilają się duszności i kaszel, zwiększa się objętość plwociny, mogą wystąpić osłabienie, gorączka i zmniejszenie apetytu. Rehabilitację oddechową przeprowadza się zarówno w stabilnym okresie choroby, jak i przy jej zaostrzeniu, a jej skuteczność w obu tych przypadkach jest równie wysoka.⁵

Wpływ i skuteczność procesu rehabilitacji

Mimo, że życie z POChP dla wielu osób jest bardzo trudne, z uwagi na ogromny wysiłek związany z oddychaniem czy obawę przed zadyszką, należy zachęcać je do aktywności fizycznej. Ćwiczenia nie tylko spowolnią proces pogarszania zdrowia⁶, poprawią wydolność fizyczną czy zwiększą ogólną sprawność organizmu, lecz także przyczynią się do zmniejszenia lęku, uczucia niepokoju i poprawy samopoczucia.⁷

Co więcej, rehabilitacja chorych na POChP ma bardzo istotny wpływ na koszty leczenia. Fizjoterapia uważana jest za najtańszą i najbardziej skuteczną metodę⁸, a dodatkowo przyczynia się do zmniejszenia liczby osób wymagających hospitalizacji lub specjalistycznej pomocy medycznej.⁹

Bibliografia:
¹ E. Rysiak, M. Osińska, A. Kazberuk. Rehabilitacja oddechowa w POChP FARMACJA WSPÓŁCZESNA 2017;10:115-120
² A. Olbrych. Wpływ rehabilitacji na poprawę wydolności fizycznej ocenianej za pomocą sześciominutowego wysiłkowego testu marszowego Med Rodz 2018; 21(1): 34-38
³ E. Rysiak, M. Osińska, A. Kazberuk. Rehabilitacja oddechowa w POChP FARMACJA WSPÓŁCZESNA 2017;10:115-120
⁴ E. Rysiak, M. Osińska, A. Kazberuk. Rehabilitacja oddechowa w POChP FARMACJA WSPÓŁCZESNA 2017;10:115-120
⁵ J. Szczegielniak, J. Łuniewski, K. Bogacz, Z. Śliwiński. Efekty kompleksowej fizjoterapii oddechowej u chorych w zaostrzeniach POCHP Medycyna Sportowa 2006; 6(6); Vol. 22, 313-316
⁶ A. Olbrych. Wpływ rehabilitacji na poprawę wydolności fizycznej ocenianej za pomocą sześciominutowego wysiłkowego testu marszowego Med Rodz 2018; 21(1): 34-38
⁷ J. Szczegielniak, J. Łuniewski, K. Bogacz, Z. Śliwiński. Efekty kompleksowej fizjoterapii oddechowej u chorych w zaostrzeniach POCHP Medycyna Sportowa 2006; 6(6); Vol. 22, 313-316
⁸ A. Olbrych. Wpływ rehabilitacji na poprawę wydolności fizycznej ocenianej za pomocą sześciominutowego wysiłkowego testu marszowego Med Rodz 2018; 21(1): 34-38
⁹ J. Szczegielniak, J. Łuniewski, K. Bogacz, Z. Śliwiński. Efekty kompleksowej fizjoterapii oddechowej u chorych w zaostrzeniach POCHP Medycyna Sportowa 2006; 6(6); Vol. 22, 313-316