Rehabilitacja serca - czy to możliwe?

Rehabilitacja kardiologiczna to kompleksowy proces leczenia pacjenta cierpiącego na schorzenie układu krążenia. Bierze w niej udział cały sztab specjalistów m.in. kardiolog, psycholog, fizjoterapeuta, pielęgniarka. Celem tego procesu jest doprowadzenie chorego do jak największej sprawności, a także przystosowanie go do nowej sytuacji życiowej.

Dla kogo jest przeznaczona rehabilitacja kardiologiczna?

Ten rodzaj rehabilitacji jest wskazany dla osób po zawale, po operacjach kardiochirurgicznych (wszczepienie by-passów, korekcja wad serca, usunięcie tętniaka, przeszczep serca), cierpiących na chorobę wieńcową, niewydolność serca, mających za sobą zabieg udrażniający tętnice serca lub mających wszczepione urządzenie, takie jak stymulator lub kardiowerter-defibrylator.

Etapy rehabilitacji kardiologicznej

Rehabilitacja pacjenta kardiologicznego dzieli się na trzy etapy. Pierwszy z nich rozpoczyna się w szpitalu, zwykle w pierwszej dobie od momentu położenia się pacjenta do łóżka szpitalnego, gdy nie istnieje już bezpośrednie zagrożenie życia. Trwa on do momentu uzyskania przez chorego stabilnego stanu klinicznego oraz osiągnięcia przez niego niezależności w wykonywaniu czynności dnia codziennego.

Kolejny etap rehabilitacji jest kluczowy dla powrotu do pełnej sprawności. Umożliwia on wprowadzenie zmian w stylu życia chorego, zmniejszając ryzyko kolejnego incydentu sercowego, a także poprawiając jakość życia pacjenta. Może się odbywać w formie ambulatoryjnej, stacjonarnej albo mieszanej (hybrydowej). Wymienione formy rehabilitacji różnią się również czasem trwania (ok. 3 miesięcy w pierwszym przypadku, ok. 4 tygodni w drugim, ok. 10 tygodni w trzecim).

Co obejmuje drugi etap rehabilitacji kardiologicznej?

Głównym elementem tego etapu, oprócz kontroli lekarskich, farmakoterapii, psychoterapii i porad dietetycznych, są ćwiczenia fizyczne. Zakres kinezyterapii, czyli leczniczej aktywności fizycznej, uzależniony jest od wydolności fizycznej chorego, a także od stopnia ryzyka wystąpienia powikłań jego choroby podstawowej. Pacjenta kwalifikuje się do jednego z czterech modeli — A, B, C lub D, co określa jego późniejsze obciążenie treningowe.

Chory bierze udział w następujących rodzajach treningów:

• wytrzymałościowy – podstawowa forma wysiłku w kardiologii. Angażuje duże grupy mięśniowe i polega na wykonywaniu wysiłków dynamicznych o wydłużonym czasie trwania i małej lub średniej intensywności. Może mieć formę interwałową lub ciągłą.
• oporowy - zwiększa siłę, wytrzymałość siłową oraz wydolność układu sercowo-naczyniowego. Może mieć formę stacyjną lub obwodową.

Ponadto chory wykonuje ćwiczenia oddechowe, rozciągające, równoważne oraz relaksacyjne. Z aktywności fizycznej eliminowane jest współzawodnictwo.

O czasie trwania oraz intensywności treningów decyduje wynik próby wysiłkowej na bieżni lub cykloergometrze albo wynik 6-minutowego testu marszowego. Oprócz tego, każdego dnia brany jest pod uwagę stan kliniczny pacjenta oraz panujące warunki atmosferyczne (upał, czy wysoka wilgotność powietrza mogą skutkować modyfikacją treningu). Większość treningów jest nadzorowana medycznie – przed wysiłkiem, w trakcie i po nim mierzone jest tętno oraz ciśnienie tętnicze. U pacjentów średniego i wysokiego ryzyka dokonuje się dodatkowo stałego lub okresowego pomiaru EKG.

Na tym etapie istotna jest także edukacja pacjenta w zakresie:

• rozpoznawania niepokojących objawów w trakcie wykonywania ćwiczeń (np. ból w klatce piersiowej, duszność);
• prawidłowej metodyki ćwiczeń (technika i podział treningu na 3 fazy: rozgrzewka, część główna, wyciszenie);
• dokonywania samodzielnego pomiaru tętna.

Co dalej?

Trzeci etap rehabilitacji kardiologicznej to w głównej mierze realizacja założeń z poprzedniego etapu. Konieczna jest regularna kontrola stanu zdrowia pacjenta przez zespół specjalistów, aby zalecenia medyczne były na bieżąco dostosowywane do możliwości chorego.

Pacjent powinien pozostać aktywny fizycznie i prowadzić zdrowy styl życia, zgodnie z tym, co opanował w ramach programu drugiego etapu.

Bibliografia:
Red. Monika Turała, REKOMENDACJE W ZAKRESIE REALIZACJI KOMPLEKSOWEJ REHABILITACJI KARDIOLOGICZNEJ Stanowisko Ekspertów Sekcji Rehabilitacji Kardiologicznej i Fizjologii Wysiłku Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego 2017, AsteriaMed Otomin